Władza rodzicielska, czyli prawa i obowiązki rodzica względem dziecka, nie jest dana raz na zawsze. W określonych przypadkach sąd może zadecydować o ograniczeniu lub pozbawieniu praw rodzicielskich jednego lub obojga rodziców.
Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska to prawa i obowiązki rodzica względem dziecka. Pojawia się ona wraz z momentem urodzenia dziecka i trwa zazwyczaj aż do osiągnięcia przez nie pełnoletności. Władza rodzicielska umożliwia decydowanie o losach dziecka, zarządzanie jego majątkiem czy też występowanie w jego imieniu. Obowiązkiem rodzica jest ochrona życia i zdrowia dziecka, zapewnienie mu warunków do rozwoju oraz poszanowanie jego godności.
Czym jest ograniczenie praw rodzicielskich?
Ograniczenie praw rodzicielskich może nastąpić w dwóch przypadkach. Pierwszym z nich jest sytuacja naruszenie lub zagrożenia dobra dziecka, np. w przypadku choroby alkoholowej rodzica czy niewywiązywania się przez niego z obowiązków rodzicielskich. Sąd może zdecydować o ograniczeniu praw rodzicielskich również w przypadku rozwodu/separacji/unieważnienia małżeństwa rodziców, jeśli małżonkowie nie potrafią porozumieć się między sobą w kwestii podziału opieki nad dzieckiem, a konflikt ten wpływa na dobro małoletniego.
Sąd może ograniczyć prawa rodzicielskie na określony czas jednemu lub obojgu rodziców. Wśród sposobów ograniczenia władzy rodzicielskiej
wyróżnia się m.in.:
- skierowanie dziecka do placówki
opiekuńczo-wychowawczej, rodziny zastępczej, - przyznanie kuratora rodzinie lub powierzenie
majątku dziecka opiece kuratora, - skierowanie rodziców i dziecka na terapię,
- określenie czynności, których rodzic nie może
wykonać względem dziecka bez zgody sądu.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej
Pozbawienie praw rodzicielskich jest znacznie ostrzejszą metodą, a jej konsekwencje są o wiele poważniejsze. Do pozbawienia władzy rodzicielskiej może dojść, jeśli rodzic/rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub zaniedbują swoje obowiązki czy też istnieją trwałe przeszkody, które uniemożliwiają sprawowanie opieki nad dzieckiem (np. choroba, wyjazd z kraju, pozbawienie wolności). Pozbawienie praw rodzicielskich nie musi być poprzedzone ograniczeniem władzy rodzicielskiej.
Co ważne, pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej nie wpływa na jego prawo do kontaktu z dzieckiem (o ile sąd nie ustanowi inaczej) oraz nie anuluje świadczenia alimentacyjnego rodzica na rzecz dziecka. Brak praw rodzicielskich uniemożliwia współdecydowanie o losach dziecka oraz zarządzanie jego majątkiem czy występowanie w jego imieniu. Gdy ustanie przyczyna pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd może rozpatrzyć wniosek o jej przywrócenie.