Otwarcie spadku następuje w chwili śmierci spadkodawcy. Jest to jednak dopiero początek – niekiedy niełatwej – drogi spadkowej. Najpierw musi dojść do stwierdzenia nabycia spadku, a następnie działu spadku między osoby uprawnione. Sam moment nabycia spadku przez spadkobierców następuje wraz z chwilą otwarcia testamentu. Spadkobiercy nie muszą składać oświadczenia woli. Jednak, gdy dochodzi między nimi do konfliktów, koniecznym może być proces spadkowy.
Stwierdzenie nabycia spadku
Kwestie związane z nabyciem spadku reguluje art. 922 i nast. Ustawy Kodeksu cywilnego. Jego nabycie następuje z mocy prawa poprzez przyjęcie spadku wprost, z dobrodziejstwem inwentarza lub po upływie terminu do odrzucenia spadku, jeśli spadkobierca nie podejmie żadnych czynności. Spadkobierca ma prawo odrzucić spadek w ciągu 6 miesięcy od dnia, kiedy dowiedział się o tytule swojego powołania.
Aby zyskać pewność i formalnie potwierdzić prawo do spadku, należy uzyskać stwierdzenie nabycia spadku. Dokument ten wskazuje spadkobierców oraz przypadające im części.
Aby dokonać stwierdzenia nabycia spadku, można udać się do notariusza w celu sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, bądź wstąpić na drogę sądową. Bez względu na to, którą drogą dojdzie do jego uzyskania, ma on taką samą moc prawną.
Akt poświadczenia dziedziczenia
Akt poświadczenia dziedziczenia jest dokumentem sporządzanym przez notariusza. Jest to szybsza i tańsza opcja uzyskania dokumentu, który może posłużyć później do potwierdzenia prawa do spadku – np. w banku, w celu wypłaty środków z rachunków bankowych zmarłego.
Aby do tego doszło, u notariusza muszą pojawić się wszyscy spadkobiercy i w oświadczeniu woli wyrazić zgodę na przyjęcie swojej części spadku. Jeśli którykolwiek ze spadkobierców podważy ważność czy istnienie testamentu – sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia będzie niemożliwe.
Po podpisaniu dokumentu przez wszystkich spadkobierców, notariusz dokonuje stosownego wpisu do Rejestru Spadkowego.
Sądowe stwierdzenie nabycia spadku
Aby dokonać stwierdzenia nabycia spadku przez sąd, należy złożyć wniosek do sądu rejonowego, który jest właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Wniosek może zostać złożony przez każdego, kto ma w tym interes prawny. Musi zawierać spis wszystkich spadkobierców, określający również stopień ich pokrewieństwa. Do wniosku należy dołączyć także dokumenty potwierdzające powiązania rodzinne, np. odpisy aktów urodzenia, małżeństwa itd.
Prawo do wszczęcia postępowania sądowego nie jest ograniczone żadnym terminem, jednak nie może do niego dojść wcześniej niż 6 miesięcy po otwarciu spadku.
Dział spadku
Zadaniem działu spadkowego jest zniesienie wspólności majątku spadkowego
i sprecyzowanie, jakie jego elementy będą dziedziczone przez konkretnych spadkobierców. Dział spadku można przeprowadzić w sposób ugodowy lub na drodze sądowej.
Dział spadku – umowa
Dział spadku w formie umowy dokonywany jest przez zgodne złożenie oświadczeń woli przez wszystkich spadkobierców. Umowa powinna zawierać spis elementów masy spadkowej – nieruchomości, ruchomości (biżuteria, sprzęty elektroniczne, samochody itd.) oraz środków pieniężnych i papierów wartościowych – oraz dokładny zapis o ich podziale między spadkobierców. Umowa ta może zostać sporządzona w dowolnej formie, również ustnej, jednak ze względów dowodowych najlepiej zawrzeć ją w formie pisemnej.
Sądowy dział spadku
Do postępowania sądowego dochodzi w momencie, kiedy spadkobiercy nie są w stanie porozumieć się w kwestii podziału masy spadkowej. W tym celu należy złożyć do sądu rejonowego wniosek o wszczęcie postępowania działowego. We wniosku należy zawrzeć spis składników majątku oraz propozycję podziału spadku. Prawo do jego złożenia nie jest ograniczone czasowo, podobnie jak w przypadku sądowego stwierdzenia nabycia spadku.
Sąd w trakcie postępowania ustala skład i wartość spadku. Jego skład ustalany jest według stanu z dnia otwarcia spadku, zaś jego wartość – szacowana zgodnie z cenami obowiązującymi w momencie orzekania o dziale.
Podziału spadku sąd może dokonać na trzy sposoby:
- podział fizyczny – przyznanie spadkobiercom poszczególnych przedmiotów stosownie do ich udziałów w spadku,
- przyznanie praw jednemu spadkobiercy lub niektórym z nich z nałożeniem obowiązku spłaty pozostałych spadkobierców,
- podział cywilny – sprzedaż elementów spadku, a następnie podział uzyskanej kwoty pomiędzy spadkobierców, stosownie do ich udziałów w spadku.
Prawnik Gdynia i Prawnik Gdańsk – Pomożemy Ci w Twojej sprawie o spadek!